Czy prawdą jest, że algorytm może uratować życie?
Zastanówmy się wspólnie nad tym pytaniem
Współczesna medycyna stoi na styku dwóch potężnych zjawisk: ogromu danych klinicznych i dojrzewających metod uczenia maszynowego. Rok 2025 nie jest już czasem obietnic, to czas realnych wdrożeń, sukcesów, ale też pytań, które dotykają samej istoty człowieczeństwa.
Więc… czy naprawdę algorytm może uratować życie? A jeśli tak, to czyje życie ratuje, a czyje definiuje na nowo?
AI w medycynie: teraźniejszość, nie przyszłość
Nie mówmy o „kiedyś”. Już dziś setki zatwierdzonych przez FDA systemów i urządzeń AI wspierają lekarzy w codziennej pracy: od radiologii i dermatologii po kardiologię. Sztuczna inteligencja analizuje obrazy, rozpoznaje zmiany chorobowe i pomaga decydować o leczeniu. Poznaj więcej spostrzeżeń ekspertów na temat : Sztuczna inteligencja w opiece zdrowotnej: przyszłość opieki nad pacjentem i zarządzania zdrowiem!
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO, Guidance on Generative AI in Health, 2024) wskazuje, że odpowiednio wdrożone AI może wyrównać szanse dostępu do opieki, szczególnie w małych ośrodkach, gdzie brakuje specjalistów. Brytyjski NHS testuje systemy, które skracają kolejki do lekarza, analizując tysiące przypadków w czasie rzeczywistym.
Cień algorytmu. Czyli komu oddajemy nasz rozum
„Duża część pamięci jest dziś w chmurze, poza nami.” — Grzegorz Osiński, *Cyfrowi Niewolnicy*
To zdanie mówi o czymś głębszym, o oddawaniu kontroli nad naszym myśleniem i decydowaniem. Gdy lekarz korzysta z AI, by potwierdzić diagnozę, kto tak naprawdę decyduje? Lekarz? Algorytm? A może ktoś, kto stworzył ten algorytm i uczył go danych, których my nie znamy?
AI potrafi pomagać, ale też błądzić. Modele językowe (LLM) mogą tworzyć błędne, lecz przekonujące odpowiedzi tzw. „halucynacje”. Systemy uczone na stronniczych danych powielają niesprawiedliwości. To właśnie zjawisko biasu, które może prowadzić do błędnych decyzji diagnostycznych (BMJ, Equity and AI in Health, 2024).
Prawo i etyka.Pierwsza linia obrony człowieka
Unia Europejska przyjęła AI Act (2024) prawo, które klasyfikuje medyczne systemy AI jako „wysokiego ryzyka”. Każdy taki system musi mieć plan zarządzania ryzykiem, audyt danych i człowieka w pętli osobę nadzorującą decyzje algorytmu.
Równolegle standard ISO/IEC 42001:2023 tworzy ramy zarządzania AI (AIMS), dzięki którym szpitale mogą kontrolować jakość, etykę i bezpieczeństwo wdrożeń.
Bioinżynieria: druga granica postępu
Jeszcze dalej w przyszłość prowadzi bioinżynieria. Przykład badań nad sztuczną macicą pokazuje, że technologia, która miała ratować wcześniaki, może otworzyć perspektywę prowadzenia całej ciąży poza organizmem matki.
Czy ciąża to tylko proces biologiczny? Czy może także wymiana emocjonalna i duchowa, której żadna maszyna nie odtworzy (Lancet Bioethics, 2025)? Bioetycy ostrzegają, że granica między „ratowaniem życia” a „produkowanie życia” może szybko się zatrzeć.
Lekarz przyszłości to audytor algorytmu
Wbrew obawom, sztuczna inteligencja nie zastąpi lekarza, ale zmieni jego rolę. Lekarz przyszłości powinien być audytorem algorytmu, architektem opieki oraz gwarantem autonomii pacjenta dbającym o transparentność i możliwość drugiej opinii.
Cyfrowy Dzień Sądu metafora przyszłości
„Cyfrowy Judgement Day” to nie apokalipsa z filmów, lecz moment, w którym ludzie zdadzą egzamin z własnej mądrości. Grzegorz Osiński pisał: „Big Techy konstruują elementy globalnej narracji. No chyba, że staliśmy się już cyfrowymi niewolnikami…”
Nie chodzi o to, czy technologia nas zniszczy, lecz o to, czy nie zniszczy naszej zdolności do myślenia, empatii i wolności. Bo jeśli oddamy wszystko algorytmom od diagnoz po decyzje o życiu to rzeczywiście nadejdzie Cyfrowy Dzień Sądu.
Na zakończenie
Czy algorytm może uratować życie? Tak. Czy może też odebrać człowieczeństwo? Również tak. Wszystko zależy od tego, czy człowiek pozostanie w pętli decyzji, czy odda ją bezrefleksyjnie systemom, które sam stworzył.
Zamiast bać się technologii uczmy się z nią rozmawiać. Niech sztuczna inteligencja nie będzie naszym sędzią, lecz partnerem w poszukiwaniu prawdy o zdrowiu, życiu i o nas samych.
Źródła
- WHO: Guidance on Generative AI in Health, 2024
- FDA: AI-Enabled Medical Device List, 2025
- UE: Artificial Intelligence Act, 2024
- ISO/IEC 42001:2023 – Artificial Intelligence Management System
- NEJM, AI in Medicine, 2024
- BMJ, Equity and AI in Health, 2024
- Lancet Bioethics, 2025
- Grzegorz Osiński, Cyfrowi Niewolnicy, 2020
